Dalış, ülkemizde giderek ilgi görmeye başlayan bir spor dalı. Bir yarımada ülkesinde yaşadığımızdan, batıklar, balıklar, yapay resifler, kısacası farklı dalış deneyimleri konusunda şanslıyız. Peki ya göllerimiz, mağaralarımız, tatlı su kaynaklarımız? Onların ne sürprizler gizlediğinden haberdar mısınız?

Yolunuz Malatya’ya düşse, aklınıza gelen ilk şey ne olur? Çoğunuz bu soruyu “kayısı” diye yanıtlayacaktır. Peki Malatya’nın sualtı diye soracak olsak?

Birçok Malatyalının bile sualtındaki batık köprüden haberdar olacağını sanmıyorum. 2014 yılından bu yana, ülkemizin saklı kalmış sualtı hazinelerini gün yüzüne çıkaran Sualtı Kaşifleri’nin son “keşfi” dalış tutkunlarının nabızlarını yükseltecek cinsten.

Kömürhan Köprüsü

Fırat, türkülere, ağıtlara, hikayelere konu olduğu kadar, köprülere de mekan olur. Kömürhan Köprüsü’nün ise hazin bir öyküsü var: Nehir üzerindeki 543 metrelik ilk ahşap köprü, 22 Nisan 1929’da, Fırat suları 14 metre yükselince sulara gömülür. Cumhuriyet kurulalı 6 yıl olmuştur; Hazine’de yeterli kaynak yoktur. Ancak, dönemin Bayındırlık Bakanlığı, Fırat’ın ilk betonarme köprüsü için “Bu derece mühim köprü yapabilenleri” ihaleye davet eder.

Toplam 52 yıl süreyle Malatya-Elazığ Karayolu üzerinde kesintisiz hizmet verecek olan yeni köprünün yapımı 1 Ağustos 1930 tarihinde başlar. Betonarme köprü, 5 Ekim 1932 tarihinde düzenlenen törenle, dönemin Başbakanı Malatya Milletvekili İsmet İnönü tarafından hizmete açılır. Köprüye Mustafa Kemal Atatürk tarafından “İsmet Paşa” adı verilir. Ancak, halk bu köprüyü de Kömürhan adıyla anar. Fakat bu köprü de Karakaya Baraj Gölü’ndeki suların yükselmesi ile birlikte sular altında kalır. 

Bugün, Fırat Nehri’nin Kömürhan boğazındaki mevcut köprü ise, 1986’da tamamlanıp Turgut Özal’ın Başbakanlığı döneminde hizmete girer. 

Fırat Nehri, şu günlerde, Cumhuriyet tarihindeki 4. köprüsü için geri sayımda. Yeni köprünün inşaat çalışmalarına bu yıl başlanacak. Mevcut Kömürhan Köprüsü’nün yanına yapılacak olan yeni köprü, Elazığ tarafından tünelle Elazığ Karayolu’na bağlanacak. 

Köprü Dalışı

Sualtı Kaşifleri’nin hedefinde, Karakaya Barajı’nda sulara gömülü olan ilk betonarme köprü var. Malatya dalışında, Ali Ethem Keskin ve Engin Aygün’ün bir de konukları var: Dalış süpervizörü Erol Öztunalı, bu sıradışı noktada yapılacak dalışta ikiliye eşlik etmek üzere Kaş’tan Malatya’ya geldi. Bu dalış, Malatya’yla Elazığ sınırında olan ve iki il tarafından paylaşılamayan Kömürhan Köprüsü’nün sualtındaki macerasına ışık tutacak. 

Dalış noktasına varan ekibi, ilk gün kötü bir sürpriz karşılyor: Batık köprüye dalınabilecek en uygun yer, yol genişletme çalışması yüzünden doldurulmuş. Yeni dalış noktası, hedefe 600 metre uzaklıkta. Neyse ki sualtı scooter'ları yanımızda. Batığa palet vurmadan kolayca ulaşacaklar.

Dalışın ilk günü hava kapalı; Fırat’ın suyu grimsi renkte. Kaşifler bu havada uygun görüntü alamayacaklarını düşünseler de, en azından keşif yapmak amacıyla dalmaya karar veriyorlar.

Ekip sualtı motosikletleriyle yola koyuluyor. Kameraman arkadaşım ve ben dışarıda ekibin çıkış saatini bekliyoruz. Maksimum 45 dakika sonra çıkmaları gerekiyor. Dalış, riskleri olan bir spor dalı. Suyun bulanık olduğu, dalış ekibini su üstünden göremediğimiz dalışlarda, karada beklerken içimizde bir tedirginlik olmuyor değil. Bu kez dalış noktasının bize uzaklığı da cabası. Ama son derece tecrübeli ekibimize ve süpervizörümüzün dikkatine güvenimiz tam.

45 dakika dolmadan ekip su yüzüne çıkıyor. Ama ne yazık ki sualtında hiçbir şey göremeden, eliboş dönüyorlar dalıştan.

İkinci dalış günü, gökyüzü aydınlık; Fırat Nehri bambaşka bir renge bürünmüş. Havanın açık ve güneşli olması, bugün güzel görüntüler alınabileceğinin işareti. 

Dalıştan mutlu yüz ifadeleriyle çıkan ekibin heyecanı, bu öngörüyü doğruluyor. Suyun dondurucu soğuğunu unutturacak denli sıradışı manzaralarla karşılaştıklarını anlatıyorlar. Yakaladıkları kareler, anlattıkları kadar hayranlık verici.