Güney sahillerinde yaşayıp televizyondaki doğuya bakarsanız, gördüğünüz kara kış manzaraları, kapanan yollar, kızakla taşınan hastalar beyninizin bir köşesinde gerçekle pek bağdaşmayan topyekûn bir “doğu kışı” resmi oluşturur. Hâlbuki bizim dönemin ders kitaplarına göre en sert kara iklimi özelliği göstermesi gereken yerlerde, artık şubat ortasında ışıl ışıl kış güneşi parıldıyor olabilir. Örneğin büyük Anadolu barajları bir deniz kıyısı iklimine döndürüveriyor kimi yerde kerli ferli karasal ayazları. Buna bir de küresel derdimiz ısınmayı ekleyin. Doğunun şanını yürütmek, kala kala bir avuç adı soğukla ezberlenmiş şehre kalıyor.
Hoş, onlar da ekranlara bakıp güneyi yaz kış demeden balıklama deniz olarak algılıyorlardır. Bunun da günahı, kışın üzerimizden geçen hortumları göstermeyen, koca adamın bile içini titreten ve bitmek bilmeyen gürültülü fırtınaları birileri sel ortasında mahsur kalmadıkça es geçen televizyon kanallarının boynuna olsun.
Erzincan’a gitmeden önce gözüm hep hava durumundaydı. Otlukbeli Gölü'ne çıkmak istiyorum ama 1855 metrede. Ayranpınar Buz Mağarası da ona yakın. Adı bile yetiyor zaten endişe etmeye. Kar kıyafetlerim hazır. Erzincan off-road grubundan birkaç arkadaş biliyor geleceğimi. Hesapta kara saplanırsam koşup gelecekler. Sonunda ılık bir öğle vakti ulaşıyoruz Erzincan’a. Ancak “Endişeye gerek yokmuş”demek için Otlukbeli yoluna çıkmak gerek.
Ertesi gün, oluşum hikâyesiyle “dünyada tek” olan Otlukbeli Gölü'nde kar görüyoruz. Biraz yağış da var ama korktuğum gibi değil. Gölün üzeri buz ve kar kaplı. Bu coğrafyayı tarih boyunca sallayan büyük Kuzey Anadolu Fayı'nın ayaklarımın altında olduğunu hatırlatan çatlakların üzerinde yürüyorum. Biraz yürüyünce kuru çatlak birden fokurdayan sodalı bir su vermeye başlıyor. İki tepenin arasını tıkayan traverten setini, işte bu bol karbonatlı su oluşturmuş. Arkasında da küçük bir göl ortaya çıkmış. 1850 metrede fokurdayan ılık su, yakındaki karı eritip kan kırmızı bir tortu bırakıyor. Fotoğrafçının en acemisi bile buradan harikalar çıkarır.
Ardından, adı dahi korkutan Ayranpınar Buz Mağarası'nın da ulaşılmaz olmadığını anlıyoruz. Köy muhtarı, Ayranpınar’ın eskilerinden Zihni Abi, ve köyün güvenlik sorumlusu Çomar’la tırmanışa geçiyoruz. Ayağımızın altı ve tutunmak istediğimiz duvarlar buz kaplı olunca, muhtarla birlikte hafif yuvarlanma tekniğiyle giriyorum mağaraya. Ekibin gerisi yarı yolda cesaretini kaybediyor ve tabii çok şey kaçırıyor. Mağaradan çok, buz dikit ve sarkıtları arasında sürreal bir yeryüzü kırığını aydınlatıyor zayıf fener ışığı. Ama gerçek Erzincan tulumlarının saklanıp lezzetlendiği yer burası.
Son dönemde doğa sporlarının her çeşidine kucak açan Erzincan’da, Kemaliye ayrı bir yere sahip. Bence buna bir de yaban yaşamıyla öne çıkışını eklemek gerekir. Endemik bitkiler oldukça fazla. Kemaliyeli doğa fotoğrafçısı Şevket Gültekin “Burada yaban hayvanları insana çok yakın durur. Çünkü insandan zarar görmeyeceklerini öğrendiler” diyor. Böyle bir yerden Türkiye’nin yetiştirdiği en önemli doğa bilimcilerinden biri olan Prof. Dr. Ali Demirsoy’un çıkmasına şaşırmıyorum bu yüzden. Beni şaşırtan, burada kurulmasına öncülük ettiği doğa tarihi müzesindeki zenginlik. Hani kimi memleketine cami, kimi çeşme ve okul yapar ya. Hoca da böyle hizmet etmiş işte. Eline ve bilimsel düşüncene sağlık hocam. Giderseniz mutlaka görün. Şansınıza eğer oradaysa, Şevket Bey de gönüllü ve çok donanımlı rehberiniz olacaktır.
Erzincan gezimin bir de hayal kırıklığı var. Her gittiğim yerde karşıma insan eliyle yok edilen doğa güzellikleri çıkıyor artık. Oysa 3 katlı Girlevik Çağlayanı beni çok heyecanlandırıyordu. Donmuş fotoğraflarına bakmaya doyamamıştım gelmeden önce. Yine kışın tam ortasındaydık işte. Yani her şey hazırdı güzelliğinden şok olmak için. Suyun gümbürtüsünden yanına yaklaşamamamız gereken şelalede kayanın kenarından akan el kadar suyu görünce yaşadım şoku. Birkaç buz parçasının arasında sararmış yosunlar. Dönmeyen süs değirmeni ve yanında sinek avlayan bir tesis. HES uzun yıllar önce kurulmuş yukarıya. Ama son zamanlarda böylesine kesilmiş su. Hiç kimse de bir daha gürül gürül çağlarken görmemiş nicedir. Lokantanın duvarlarında eski görkemli resimleri var, artık sararmış.
“Peki göremeyecek miyiz koca Girlevik'i?” diye soruyorum önüme gelene. “Rica edersek bırakırlar belki” diyor restoran işletmecisi. Önemli misafirler için bırakıldığı oluyormuş bazen. Güzelim Girlevik'i çağlarken görmek sadece önemli misafirlere mahsus bir ayrıcalık olmuş yazık ki... Biz önemli misafir kategorisinde değilsek de bizim için de bıraktılar suyu. Çekim için yeterliydi ama olması gerekenin yarısı bile değildi. Sadece kurumuş yosunlar belki biraz daha dayanacaklar. Ne güçlüyüz değil mi? Dilersek çağlar koca çağlayanlar ve dilersek bir çırpıda nefessiz kalır suda balıklar...
Erzincan’da kar yollarımızı kapatmadı ama zaman da yetmedi bütün güzelliklerine. Bir sonraki gezi için planlarım şimdiden hazır.
Rıfat Çığ
