Coşkun Aral’la Avrupa Notları bu kez Fransa’nın yemeği, şarabı ve doğal güzellikleriyle ünlü Provence bölgesinde. Fransa tarımsal ihracatta Dünya’nın ilk üç büyüğü arasında, ürünlerini kalite güvencesi vererek satan bir marka. Peki bunu nasıl sağlıyor? Tarım ürünlerinde denetim, kontrol ve markalaşma Provence’ı yaz aylarında mor renge bürüyen lavanta ve lavanta ürünleriyle ekranlara geliyor.

Fransa’nın güneyine, Provence bölgesine Temmuz –Ağustos ayları arasında yolunuz düşerse mordan laciverte farklı tonlarda lavanta tarlalarını görürsünüz. Provence bölgesinin geçimini lavanta üretimiyle sağlayan Sault isimli küçük köylerinden birindeyiz. Burası doğal güzelliği ve kalitesiyle Unesco tarafından Dünya Kültür Mirası ilan edilen Fransa’daki 6 bölgeden biri. Tarihi çok eski çağlara uzanan köy merkezi, temiz havası ve her yıl vadiyi maviye boyayan lavantaları ile hala eski yaşam tarzını koruyor.

Bölgede ilk lavanta üretimi Sault’ta başlıyor. Dünya lavanta üretiminin yarısı Fransa’da, Fransa’nın toplam lavanta yağı üretiminin %40’ı ise burada gerçekleşiyor. Provence bölgesinde 20 bin hektar alanda lavanta yetiştiriliyor.

Her Çarşamba sabahı kurulan yerel pazarlarda lavantanın yağından sabununa, balından dondurmasına aklınıza gelebilecek her türlü ürünü birbirinden şık paketlerle direk üreticisinden satın alabilir, bölgede düzenlenen lavanta turlarına katılarak yağ damıtma işlemlerini izleyebilirsiniz. Bölgenin en önemli gelir kaynağı turizm ve tarım. İkisi de bir arada yürüyor. Yaz aylarında turizm lavanta üzerine yoğunlaşılırken, eylülden itibaren şarap turları başlıyor. Fransa, genellikle büyük şehirlerden gelen turistlere bölgede yalnızca tarihi ve doğal güzellikleri değil aynı zamanda bir yaşam şeklini pazarlıyor. Doğal ve sade yaşamın içinde üreticilerden direk olarak şarabınızı ve peynirinizi almak, küçük yerel pazarlara gitmek, çiftçilerle sohbet ederek işin inceliklerini öğrenmeye çalışmak bölgedeki başlıca aktiviteler arasında. Bunların sonucunda Provence bölgesinde üretilen ürünleri o bölgenin etiketini taşıdığı için satın almak ise pazarlama stratejilerinin amacına ulaştığını gösteriyor.

Fransa’da Tarım
Fransa Avrupa Birliği’nin en büyük, Dünyanın ise ilk üç büyük tarım üreticisi ve ihracatçısından biri. Ülke topraklarının %50’sinden fazlası tarım alanlarından oluşuyor. Buğday, şarap, şeker, üzüm üretiminde dünya liderlerinden. Fransa’nın tarım alanındaki sıçraması Avrupa Birliği’nin ortak tarım polikalarını oluşturmasından sonra gerçekleşiyor. Burada sistematik ve denetimli bir üretim var. Eğer ürününüzü iyi fiyata satabilmek istiyorsanız önce kaliteye önem vermeniz gerekiyor.

Kalitenin Garantisi Kökenlerin Adlandırılması
Tarım ürünlerinin markalaşması Fransa’nın en önemli ürünü olan şarapla başlıyor. Türkiye’de şaraplar Öküzgözü, Adakarası , Boğazkere gibi üzüm çeşitleriyle anılırken, Fransa’da 1930’lu yıllardan beri yetiştirildikleri bölgenin adıyla isimlendiriliyorlar. Bordeaux, Côte du Rhône , Luberon gibi bölgelerde üretilen şaraplar üretici şatonun adının yanı sıra bölgenin ismiyle anılıyor ve markalaşıyor. Ama işin püf noktası “Kontrollü Köken Adlandırması” yani AOC (Appellation d'Origine Controlée) etiketi olarak görülebilir. AOC şarapçılıkta, yasalarca tanımlanmış bir bölgede, belirlenmiş üzüm çeşitleriyle, yükseklik, toprak çeşidi vb. üretim koşullarıyla denetimli olarak üretildiğini gösteren bir etiket. Yani kaliteli ve denetimli üretimin garantisini vererek hem tüketiciyi yanlış bilgilendirmeye hem de üreticiyi haksız rekabete karşı koruyor. 1930’larda şarapla başlayan bu sistem bugün Fransa’da zeytin yağı, peynir, ekmek, kümes hayvanları, deniz ürünleri, et, bal, yağ gibi 450 kadar ürün için uygulanıyor. Örneğin; Herbes de Provence, Provence bölgesinde yetişen otlardan oluşturulan bir karışım içerisinde çok da yabancı olmadığımız kekik , rezene gibi kurutulmuş otlar bulunuyor. Provence lavanta balı, Provence bölgesi florasında arıların ürettiği bal için kullanılıyor. Lavanta balı bölgenin en tanınmış ürünlerinden biri. Bölgede yılda 2000 ton bal üretiliyor. Arıcıların %60’ı balı direk satıyor. Balda ise kaliteyi sağlamak için iki etiket var. Miel de provence (provence balı) etiketi ürünün coğrafi ve çiçek açısından orjinalliğinin garantisini veriyor. Kırmızı etiket (Label Rouge) ise yüksek kaliteye işaret ediyor.

Çoğunlukla Güney Fransa’nın Roqueforte kasabasında üretilen ve bu bölgedeki doğal mağaralarda bekletilerek üretilen Roquefort peynirleri tanınır. Roquefort ismi de üreten firmanın markası değil peynirin köken adlandırmasıdır. Tüm dünyada bu şekilde tanınır. Üretimiyle ekranlara gelecek ödüllü Banon peynirleri de Banon bölgesinde yetişen ve beslenen keçilerin sütünden yine çok sıkı bir şekilde belirlenmiş şartlarda üretilen peynirlere verilen bir etiket. Bu şekilde yüzlerce marka ve ürün sayılabilir. Sistemin işlerliğine inanan Avrupa Birliği 1992 yılında yeni bir kanun oluşturarak bunu tüm üye ülkelerde uygulamaya başladı ve etiketi AOP (appellation d'origine protégée) yani “Tescilli Menşe Adı” bugün Fransa da dahil olmak üzere Avrupa Birliği ülkelerinde ürünlerin özellikleri, coğrafi alanları ve orijinallikleri hakkında tüketiciyi bilgilendiriyor. Ürünlerinde bölge etiketinin getirdiği kalite güvencesini ve bilinirliği kullananan çiftçiler pazarlama zorluklarıyla karşılaşmadan ürünlerini çok daha rahat bir şekilde satıyor.

Bugün yüzbinlerce turisti Provence bölgesine çeken Lavanta yalnızca bir tarım ürünü değil. Bölgeye kattığı güzellik ile çağlar boyu sanatçıları da etkilemiş. Tarımın kültüre ve yaşam biçimine dönüştüğü bu bölge Van Gogh, Picasso, Gaugin’in de ilham kaynağı olmuş. Van Gogh bölgenin öğleden sonra güneşinden etkilenerek 300’den fazla resmini burada yapmış..

Coşkun Aral ve ekibi Provence’ın lavanta yolu üzerinde olan Sault kasabası çevresinde lavanta yağı üreticileri, çiftçiler, arıcılar ve peynir üreticileriyle görüştü. Birbirinden renkli görüntülerle Fransız çiftçilerinin hayatı ve lavanta kokulu bir program İz Tv’de sizleri bekliyor...